afb.
Als stamvader van dit geslacht, dat later de naam Van Bousel gaat voeren, fungeert Jan Aldersen Backer uit Amsterdam. 'Bousel' is waarschijnlijk een herkomstnaam, afgeleid van Bösel, tussen Oldenburg en Breinen.1) I. JAN ALDKRSEN BACKER verwierf op 19 september 1650 het poorterschap van Den Bosch. Hij kwam uit Amsterdam. Kennelijk heeft hij zich niet alleen te Jan werd op 23 september 1650 door de magistraat van De testateur is overleden voor 20 juni 1668, wanneer Hilleken Jans, zijn weduwe, verklaart dat haar man wegens zijn ziekte was opgevolgd door hun zoon Aelbert onder voorwaarde dat zij de inkomsten zou behouden, tot de meerderjarigheid van het jongste kind. Mocht Aelbert eerder dan zijn moeder overlijden, dan blijft Hilleken marktschipper.6) Hilleken en haar zoon Aelbert verzochten op 11 september 1669 aan schepenen van Den Bosch om voortaan des vrijdags naar Delft | 4 | ||||||||||||||||||||||||
te mogen vertrekken om op dinsdag de terugreis naar Na het overlijden van haar man ging Hilleken Mertens, weduwe van Jan Aelberts van Bousel, voor de Nederduits Gereformeerde predikant te Eind 1675 liet Jacob een afschrift maken van het mutuele testament van Hilleken en haar eerste man; er was een geschil ontstaan tussen hem en zijn stiefkinderen. Schepenen deden op 4 april 1676 uitspraak. Zij bepaalden dat Aelbert, de oudste zoon van Hilleken en Jan, het veer op Delft en Den Haag bevaren zou. Hij moest evenwel zijn broers en zusters onderhouden tot de jongste van hen 25 jaar was geworden. Alle kinderen moesten aan Jacob van den Bergh 100 zilveren dukaten in eens betalen en Hilleken wekelijks ƒ 5:0:0 uitkeren om de huishouding van haar kinderen en haar man te kunnen voeren. Verder mochten Jacob en Hilleken het huis aan de Haven blijven bewonen en de meubelen gebruiken. Inlogering van soldaten zou moeten worden betaald door de kinderen en Jacob van den Bergh, elk voor de helft.8) Volgens een lijst van gildebroeders van het schippersgilde te De kinderen van Jan Aelbertsen Backer en Hilleken:
II. AELBERT JANS VAN BOUSEL ALIAS BACKER is op 31 augustus 1653 te | 5 | ||||||||||||||||||||||||
Veen op 15 april 1663 en werd op 11 oklober 1704 begraven in de Geertruijkerk te Evenals zijn vader was Aelbert van Bousel marktschipper op Delft en Den Haag. In 1686 raakte hij verwikkeld in een proces tegen Barbara Ariens van Duijn te 's-Gravenhage betreffende het vaderschap van haar kind.12) Op 16 juli 1692 klaagde Aelbert bij schepenen van Den Bosch dat Jan van Hijnsbergen, stadskruier, hem publiekelijk had beledigd; Van Hijnsbergsen werd voor drie weken uit zijn ambt verwijderd.13) Bij zijn overlijden liet Albert van Bousel vijf onmondige kinderen achter. Daags voor zijn dood heeft hij zijn testament kenbaar gemaakt aan resident Van Beughem. Alle minderjarige kinderen en de moeder van zijn overleden vrouw moesten bij zijn zuster Sara blijven wonen. Jacob van Hilversom zou, -met uitsluiting van de familie-, de voogdij op zich nemen. Aan procureur Martini droeg hij op dit verzoek aan Van Hilversom over te brengen. Tot het passeren van het testament voor een notaris is het evenwel niet meer gekomen: Aelbert is plotseling gestorven. Zijn opvolger als marktschipper wilde weten of zijn schip verkocht ging worden, of dat hij het kon behouden. Derhalve is Jacob van Hilversom op 28 april 1707 op verzoek van Sara van Bousel en Johan Papegaaij, marktschipper van Den Bosch op Haarlem en gehuwd met Aelberts dochter Hillegonda, als momber aangesteld over de vijf onmondigen van wijlen Aelbert en zijn vrouw Adriana.14) Papegaaij en Van Hilversom gingen ten behoeve van Johanna, Johannes, Sara, Catharina en Aelbert op 4 juli 1707 een erfdeling van de nalatenschap aan. Verdeeld werden obligaties tot een bedrag van ƒ 20.640:0:0, terwijl in de onverdeelde boedel ƒ 100:0:0 bleef uit de verkoop van het schip van wijlen Aelbert, alsook een obligatie van ƒ 1540, twee huizen op de Haven te Jacob van Hilversom, meester-timmerman, passeerde op 7 september 1711 zijn testament. Zijn bezit beliep ƒ 8000:0:0 en nog het huis de Gulde Ancker in de Orthenstraat tegenover het Bokhovenstraatje.16) Hij is kort daarop overleden en op 18 september 1711 begraven in de Geertruijkerk. Op 21 oktober daaraanvolgende legde zijn neef Jan van Maestricht een eed af wegens de collaterale successie.17) Op verzoek van Sara van Bousel werd Johannes Varssevelt, afkomstig van Zutphen en sedert 1701 marktschipper van Den Bosch op Rotterdam, op 26 februari 1712 aangesteld tot voogd over de vijf onmondige kinderen:
| 6 | ||||||||||||||||||||||||
| 7 | ||||||||||||||||||||||||
| 8 | ||||||||||||||||||||||||
IIbis. JAN VAN BOUSEL41) werd op 13 juni 1666 te Op 28 maart 1715 verklaarde Jan dat hij het veer niet meer naar behoren kon bedienen. Bovendien was onlangs zijn vrouw | 9 | ||||||||||||||||||||||||
overleden, waardoor hij was achtergebleven met minderjarige kinderen, die om het noodzakelijke toezicht vroegen. Hij verzocht het veer te laten bedienen door Jan Seuwen, beurtschipper.45) Aert Weijburch van moederszijde en Jan van Bousel van vaderszijde zijn later aangesteld tot mombers over de drie onmondige kinderen van wijlen Jan van Bousel bij Susanna Weijburch.46) Aert Weijburch, marktschipper van Den Bosch op Middelburg, Jan Verspieck, marktschipper van Nijmegen op Den Bosch, en genoemde Aert Weijburch als voogd van de kinderen van wijlen Susanna Weijburch gingen een deling aan, elk voor een derde deel, van de nalatenschap van wijlen hun vader respectievelijk grootvader Pieter Weijburch, eerst weduwnaar van Angenieta Wouters en laatst van Catharina van Iers: een huis op de Brede Haven (op 10 juli 1702 gekocht van Johan Elffers), drie huisjes onder een dak op de Brede Haven (op l september 1714 gekocht van de heer van Baerschot) en nog een huis op de Brede Haven (op 8 oktober 1718 gekocht van Johan van Proijen).47) Kinderen van dit echtpaar waren:48)
| 10 | ||||||||||||||||||||||||
III. ALBERT VAN BOUSEL is te 's-Hertogenbosch gedoopt op 14 oktober 1707 en ging daar in ondertrouw op 14 april 1736 met Antonia van Waalwijk, dochter van Antoni van Waalwijk en van Machelina Brands. Zij is te 's-Hertogenbosch gedoopt op 10 mei 1711. De bruidegom woonde op de Brede Haven, de bruid in de Kruisstraat. Albert is in oktober 1736 lidmaat van de gereformeerde kerk geworden; toen woonde hij in de Kruisstraat. Kinderen:
IV. JOHANNES VAN BOUSEL, in Den Bosch gedoopt op 19 januari 1737, trouwde aldaar op 3 mei 1767 met Cornelia Verwers, die er op 6 februari 1743 is gedoopt als dochter van Kornelis Verwers en van Maria Keukenschrijver. Zij werd begraven op het S int-Janskerkhof op 3 oktober 1773. Johannes ging vervolgens op 30 april 1779 te 's-Hertogenbosch in ondertrouw met Catharina Koesen, geboren te Driel, weduwe van Jacob Hubert, die in Den Bosch was begraven op 9 juni 1773. Bij die gelegenheid overlegde hij een inventaris van zijn goederen ten behoeve van zijn enige kind, over wie Kornelis Verwers en Jan Gerardus Verbeeck als mombers waren aangesteld. Catharina Koesen heeft zich in oktober 1762 te 's-Hertogenbosch gevestigd en was daar op 2 januari 1765 getrouwd met de geboren Bosschenaar Jacob Hubert, weduwnaar van Hermina Francken. Johannes van Bousel heeft zijn tweede vrouw overleefd. Catharina is, 48 jaar oud, overleden aan kanker en werd op 7 juli 1791 begraven.50) Zij had in de Verwersstraat gewoond. Haar beide huwelijken waren kinderloos gebleven. Uit het eerste huwelijk van Johannes van Bousel zijn geboren:
| 11 | ||||||||||||||||||||||||
NawoordDe stamvader van deze familie, Jan Aldersem Backer uit Amsterdam, was een zoon van een bakker, die zich in 1606 te Amsterdam had gevestigd, komende uit Oost-Friesland.ALLERT HARMANS (ook Aelderick, Aldert en Albert genoemd) uit Emderlandt, bakker van beroep, kocht op 7 oktober 1606 het poorterschap van Amsterdam. Hij trouwde met Trijn Baltes, bij wie hij de volgende kinderen procreëerde:
JAN VAN BOUSEL te Dordrecht was de vader van ten minste drie kinderen, te weten:
Afkortingen
| 12 |
Noten | |
1. | H. Balilow. Deutsches Namenlexikon (Frankfurt am Main, 1976), in voce. |
2. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 53, f 96v. |
3. | GAH, Oud archief, stadsresolulies A 48, f 166. |
4. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 68, f 72. |
5. | GAH, N 2743, f 3984. |
6. | GAH. Oud archief, stadsresoluties A 52, f 101. |
7. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 68, f 72. |
8. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 68, f 72, 26 november 1675 (afschrift). |
9. | GAH, Ambachtsgilden 354. |
10. | GAH, N 2750, f 497. |
11. | De Geertruijkerk vindt men ook vermeld als Havenkerk. Hij stond in het midden van het huidige Geertruijkerkhof en keek uit op de Haven. |
12. | RAH, Raad van Brabant 788-2346. |
13. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 178, f 151. |
14. | GAH. R 1927, f 35V. |
15. | GAH. R 1692, f 334v. |
16. | GAH, N 2950, f 316. |
17. | GAH. R 1983. |
18. | GAH. Oud archief, stadsresoluties A 179, f 71v. |
19. | Kwartierstatenboek van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde ('s-Gravenhage, 1953) 311. |
20. | De graven in de Geertruijkerk worden vermeld in het fonds Afgehoorde rekeningen 44-233. Deze graven zijn voor het eerst geregistreerd in 1725. waarna in 1779 een nieuwe inventarisatie is gehouden. In 1725 en in 1779 heeft men andere telsystemen gevolgd, zodat een graf een oud en een nieuw nummer draagt. |
21. | GAH, N 2944, no 64. |
22. | GAH, N 3007, f 140. |
23. | GAH, N 3007, f 144. |
24. | GAH, R 1709, f 144. |
25. | GAH, N 3007, f 157. |
26. | Jan Wijnands van Resant, gedoopt te Tiel, trouwde te 's-Gravenhage op 13 augustus 1684 met Agnieta Bodshegh, geboren te Wassenberg in het land van Gulik. Zie W. Wijnands van Resandt, Geschiedenis van het geslacht Wijnands - Wijnants van Resant - Wijnaendts (Bergen op Zoom, 1906) 181. |
27. | Nederland's Patriciaat, LI (1965) 346. |
28. | A.F.O. van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars en bewoners in vroegere eeuwen. Aanteekeningen uit de Bosscha schepenprotocollen, loopende van 1500-1810 (3 dln; 's-Hertogenbosch, [1911-1914]) II, 374 - Leo Adriaenssen. |
29. | De begraaflijsten beginnen te 's-Hertogenbosch in 1698. |
30. | Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen. II, 569, 570 - Leo Adriaenssen. |
31. | GAH. Oud archief, stadsresoluties A 183, f 131. |
32. | GAH, R 1744, f 50. |
33. | GAH, N 3041, f 146. |
34. | GAH, N 3193, f 72. |
35. | GAH, R 1744, f 50. |
36. | GAH, R 1753. f 79v. |
37. | RAH, Raad van Brabant 788-3664. |
38. | GAH, N 3153, f 285. |
39. | GAH, N 3154, f 143. |
40. | GAH, N 3221, f 11. |
41. | Gemeentearchief Amsterdam, N 5392, f 617, 3 november 1701 - Leo Adriaenssen. |
42. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 72, f 167v. De Nederlandse Leeuw, LXIX (1952) 64. |
43. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 179, f 73. |
44. | GAH, Oud archief, stadsresoluties A 183, f 235. |
45. | GAH, Oud archief, stadsresolulies A 184, f 120. |
46. | GAH, R 1927, f 79. |
47. | GAH, R 1724, f 209. |
48. | GAH, R 1711, f 224v. |
49. | GAH, R 1927, f 202v. |
50. | GAH, Gereformeerd Weeshuis 901. |